'aangespoeld'

de fotograaf plundert en conserveert,
klaagt aan en consacreert,
en dat allemaal tegelijk.

Susan Sontag

In de tentoonstelling Aangespoeld belicht fotograaf Filip Claessens (°1978) drie aspecten van hetzelfde thema. Een mens kan op veel verschillende manieren aanspoelen. Denk aan iemand die zijn land ontvlucht en elders een nieuw leven moet zien op te bouwen. Denk aan daklozen die stranden in de marge van de samenleving. Maar denk ook aan de pendelaar die wacht op een trein die al dan niet zal komen. Aan een toevallige passant. Draai het plaatje tot slot om en denk aan de fotograaf die waar ook ter wereld aanspoelt, observeert, vastlegt. Claessens onderzoekt de verschillende betekenissen van eenzelfde woord, in beelden die vinden, aanklagen, tonen dan wel spiegelen. Hij voert een pleidooi voor echtheid: hij maakt geen foto's, hij neemt ze. Voor zover fotografie de werkelijkheid kan vatten, is dat wat Filip Claessens doet. Het onbewaakte moment vangen, in een kader plaatsen, de blik erop richten.

Straatbeelden
De werkelijkheid heeft vele gezichten en zo treft de fotograaf haar ook aan. In het eerste deel van Aangespoeld brengt Filip Claessens vier diverse beelden samen die qua sfeer en uitstraling toch een duidelijk geheel vormen. Het zijn gevonden beelden. De fotograaf als toevallige passant ziet, klikt op dat ene juiste moment en sluit een heel verhaal in een enkel beeld. Wie zijn de personen die hier figureren ? De vluchteling met de neergeslagen blik, gehuld in een deken tegen de winterkou ? De man met de hoed en de bleke regenjas op een Brussels perron ? De vreemde verschijning in het park ? Waar komen ze vandaan, waar gaan ze naartoe en vooral: wat bracht hen naar dit beeld ? De verbeelding van de toeschouwer maakt de verhalen compleet.

Ver weg
De fotograaf is constant on the road. Hij zwerft rond, spoelt aan, en vindt de onbewaakte momenten die hij zoekt. Voor de enige kleurenreeks uit de tentoonstelling trok Filip Claessens naar Albanië en Georgië. Met een onbevangen, open blik legde hij er scènes uit het alledaagse leven vast. Zijn roots als reportagefotograaf blijken er duidelijk uit, maar de beelden gaan een stap verder. De dame met de paraplu in het avondlijke straatlicht. De jongen die wegrent in de nacht. Het kind dat de fotograaf een spiegel voorhoudt… Opnieuw zit elke foto boordevol vragen, met antwoorden die hij de toeschouwer tracht te ontlokken.

Dichtbij
Een fotograaf hoeft niet altijd de wereld af te schuimen om een stukje onverbloemde werkelijkheid te treffen. Filip Claessens kampeerde wekenlang in een centrum voor dakloze mannen. Van attractie van de dag evolueerde hij naar een stuk van het interieur: de manier bij uitstek om vertrouwen te winnen en de bewoners te laten vergeten dat hij er was. Deze uitgekiende reeks van acht beelden is reportagefotografie pur sang. Poëtisch maar ook rauw, esthetisch maar ook confronterend. Hier krijgt de werkelijkheid misschien wel een kader, maar er zit allesbehalve een strik omheen.